درباره‌ی کوری ناشی از اوزمپیک” (Ozempic Blindness) بیشتر بدانید

اوزمپیک (Ozempic) و داروهای مشابه مانند وگویی (Wegovy) به‌عنوان تحولی بزرگ در درمان دیابت نوع ۲ و کاهش وزن شناخته شده‌اند. اما اخیراً نگرانی‌هایی در مورد عوارض جانبی غیرمنتظره این داروها، به‌ویژه مشکلات بینایی، مطرح شده است. پدیده‌ای که برخی به آن “کوری ناشی از اوزمپیک” (Ozempic Blindness) می‌گویند.

در این مقاله از سایت دکتر ابوئی، به بررسی شواهد علمی موجود، مکانیسم‌های احتمالی این عارضه و نکات ایمنی برای مصرف‌کنندگان می‌پردازیم. همچنین به داروهای مشابهی اشاره می‌کنیم که برای اهداف درمانی دیگر ساخته شده‌اند اما به‌عنوان داروی لاغری نیز استفاده می‌شوند.

🧪 آیا اوزمپیک واقعاً با کوری مرتبط است؟

مطالعه‌ای که اخیراً در ژورنال چشم‌پزشکی JAMA منتشر شده، ۹ بیمار را که پس از مصرف سمگلوتاید (Semaglutide) – ماده فعال موجود در اوزمپیک و وگویی – دچار مشکلات بینایی شده بودند، مورد بررسی قرار داد.

نتایج این مطالعه:

• ۷ نفر به بیماری نوروپاتی ایسکمیک قدامی غیرشریانی (NAION) مبتلا شدند. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به عصب بینایی مختل شده و می‌تواند منجر به کوری جزئی یا کامل شود.
• ۱ نفر به التهاب عصب بینایی (پاپیلیتس – Papillitis) دچار شد.
• ۱ نفر دیگر دچار ماکولوپاتی حاد پاراسنترال (PAMM) شد که باعث ایجاد نقاط کور در میدان دید می‌شود.

🔔 نکته مهم: NAION معمولاً یک وضعیت برگشت‌ناپذیر است و می‌تواند به از دست رفتن دائمی بینایی منجر شود.

🤔 مکانیسم احتمالی کوری ناشی از اوزمپیک چیست؟

اگرچه هنوز مکانیسم دقیق مشخص نیست، اما نظریه‌های مختلفی مطرح شده است. یکی از آن‌ها به تغییرات ناگهانی سطح قند خون اشاره دارد.

💡 مکانیسم توضیحی:

• اوزمپیک به‌سرعت قند خون بالا را کاهش می‌دهد.
• این کاهش ناگهانی می‌تواند باعث آسیب به عروق خونی کوچک، از جمله عصب بینایی، شود.

دکتر کریستوف بوتنر، متخصص غدد درون‌ریز از دانشگاه راتگرز، این وضعیت را مشابه تغییرات ناگهانی فشار خون می‌داند که می‌تواند باعث عوارض چشمی مانند رتینوپاتی شود.

📊 شواهد علمی بیشتر درباره‌ی کوری ناشی از اوزمپیک

مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴ توسط محققان دانشگاه هاروارد نشان داد:

• ۱۷ مورد NAION در بین بیماران مصرف‌کننده سمگلوتاید مشاهده شد.
• در مقابل، ۶ مورد NAION در بین افرادی که داروهای دیابت دیگر مصرف می‌کردند گزارش شد.

🔎 نتیجه: این داده‌ها نشان می‌دهد که ممکن است ارتباطی بین مصرف سمگلوتاید و مشکلات بینایی وجود داشته باشد، اما برای نتیجه‌گیری قطعی نیاز به تحقیقات بیشتری است.

🏥 چه کسانی در معرض کوری ناشی از اوزمپیک هستند؟

اگرچه کوری ناشی از اوزمپیک نادر است، اما برخی گروه‌ها ممکن است بیشتر در معرض خطر باشند:

• افراد مبتلا به دیابت و فشار خون بالا.
• کسانی که سابقه بیماری‌های چشمی مانند گلوکوم یا رتینوپاتی دارند.
• افرادی که کاهش وزن سریع و شدید را تجربه می‌کنند.

🛑 هشدار: بیماران دیابتی ممکن است پس از شروع مصرف داروهای GLP-1 مانند اوزمپیک، دچار تاری دید موقت شوند. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، باید به پزشک مراجعه کنند.

⚖️ توقف مصرف دارو: بله یا خیر؟

🔔 توصیه متخصصان:

• شواهد فعلی برای توصیه به توقف مصرف اوزمپیک کافی نیست.
• دکتر جوزف ریزو، چشم‌پزشک از بیمارستان Mass General Brigham، می‌گوید که یافته‌های اخیر تنها به‌عنوان یک هشدار اولیه در نظر گرفته می‌شود.

🔑 نکته مهم: در صورت بروز علائمی مانند تاری دید ناگهانی، نقاط کور یا کاهش بینایی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

شرکت سازنده اوزمپیک (Novo Nordisk) نیز اعلام کرده که تاکنون ارتباط مستقیمی بین دارو و NAION در آزمایش‌های بالینی مشاهده نکرده است.

💊 داروهای مشابه اوزمپیک برای کاهش وزن

علاوه بر اوزمپیک، داروهای دیگری که در ابتدا برای درمان دیابت تولید شده‌اند، امروزه برای کاهش وزن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند:

1. وگویی (Wegovy):
   • حاوی همان ماده فعال اوزمپیک (سمگلوتاید) اما با دوز بالاتر برای کاهش وزن.
   • عوارض مشابه اوزمپیک، از جمله مشکلات گوارشی و به‌ندرت مشکلات بینایی.
2. موونجارو (Mounjaro):
   • حاوی تری‌زپاتید (Tirzepatide).
   • تأییدیه FDA برای درمان دیابت نوع ۲ را دارد اما اثرات قوی کاهش وزن نیز نشان داده است.
   • عوارض جانبی شامل تهوع، استفراغ، و به‌ندرت مشکلات قلبی و بینایی.
3. ساکسندا (Saxenda):
   • بر پایه لیراگلوتاید (Liraglutide).
   • تأیید شده برای کاهش وزن در افراد غیر دیابتی.
   • عوارض: حالت تهوع، اسهال، و به‌ندرت التهاب لوزالمعده.

👁️ نکات مهم برای مصرف‌کنندگان اوزمپیک و داروهای مشابه

✅ ۱. معاینات منظم چشمی: حداقل سالی یک بار وضعیت چشم‌ها را بررسی کنید.

✅ ۲. کنترل تدریجی قند خون: کاهش ناگهانی قند خون می‌تواند به مشکلات چشمی منجر شود.

✅ ۳. توجه به علائم هشداردهنده: در صورت مشاهده تاری دید، نقاط کور یا کاهش بینایی فوراً به پزشک مراجعه کنید.

✅ ۴. مشورت با پزشک: در صورت داشتن سابقه بیماری‌های چشمی یا قلبی-عروقی، قبل از مصرف این داروها حتماً با پزشک مشورت کنید.

🧠 جمع‌بندی

اوزمپیک و داروهای مشابه با وجود اثربخشی بالا در درمان دیابت و کاهش وزن، ممکن است با عوارض نادری مانند کوری ناشی از اوزمپیک مرتبط باشند. گرچه هنوز شواهد قطعی وجود ندارد، اما رعایت نکات ایمنی و نظارت پزشکی می‌تواند خطرات را کاهش دهد.

👩‍⚕️ پیام پایانی: سلامت چشم‌ها را جدی بگیرید و در صورت بروز علائم غیرعادی، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. همچنین از قطع یا تغییر دوز دارو بدون مشورت پزشک خودداری نمایید.