Book Appointment Now
بروز آسم در کودکان به علت مصرف این داروها در دوران بارداری
آسم یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در دوران کودکی است که با علائمی مانند خس‌خس سینه، تنگی نفس، سرفه‌های مزمن و حساسیت راه‌های هوایی مشخص می‌شود. عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، محیط زندگی، تغذیه، و عفونت‌ها در بروز آن نقش دارند. در سال‌های اخیر، تحقیقات زیادی روی تأثیر داروهایی که مادران در دوران بارداری مصرف می‌کنند انجام شده و برخی از آن‌ها نشان داده‌اند که مصرف برخی داروهای خاص ممکن است با افزایش خطر ابتلای نوزاد به آسم در سال‌های بعد مرتبط باشد. در این مقاله از سایت دکتر ابوئی به بررسی این موضوع میپردازیم.
داروهای مورد بررسی و ارتباط آن‌ها با آسم کودکان
استامینوفن (Paracetamol / Acetaminophen)
● شواهد علمی:
مطالعات اپیدمیولوژیک متعددی از جمله مطالعه بزرگ «Avon Longitudinal Study of Parents and Children (ALSPAC)» ارتباط بین مصرف مکرر استامینوفن در دوران بارداری و افزایش خطر بروز آسم، خس‌خس سینه و آلرژی در کودکان را گزارش کرده‌اند. این ارتباط بیشتر زمانی دیده شده که مصرف در سه‌ماهه دوم و سوم انجام شده باشد.
● مکانیسم پیشنهادی:
استامینوفن با کاهش ذخایر گلوتاتیون (یک آنتی‌اکسیدان حیاتی) در بدن می‌تواند موجب افزایش استرس اکسیداتیو در جنین شود. این شرایط ممکن است بر تکامل سیستم تنفسی تأثیر بگذارد و زمینه‌ساز التهاب مزمن راه‌های هوایی گردد.
آنتی‌بیوتیک‌ها
● شواهد علمی:
تحقیقات حاکی از آن است که مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها به‌خصوص در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری می‌تواند با تغییر ترکیب میکروبیوم روده مادر و در نتیجه نوزاد، موجب افزایش ریسک ابتلا به آسم و سایر اختلالات آلرژیک شود.
● مکانیسم پیشنهادی:
میکروبیوم سالم در اوایل زندگی نقش مهمی در آموزش سیستم ایمنی دارد. آنتی‌بیوتیک‌ها با برهم زدن این تعادل ممکن است زمینه را برای پاسخ‌های ایمنی غیرطبیعی فراهم کنند که به بروز بیماری‌های آلرژیک مانند آسم منجر شود.
داروهای مهارکننده اسید معده (مثل امپرازول، رانیتیدین)
● شواهد علمی:
تحقیقات مشاهده‌ای نشان داده‌اند که مصرف مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs) یا آنتاگونیست‌های گیرنده H2 در بارداری با افزایش خطر آسم و آلرژی غذایی در کودک ارتباط دارد.
● مکانیسم پیشنهادی:
این داروها با کاهش اسید معده، ممکن است اجازه دهند پروتئین‌های حساسیت‌زا بدون تجزیه شدن وارد جریان خون مادر و سپس جنین شوند. این موضوع می‌تواند سیستم ایمنی جنین را به شکل نادرستی تحریک کند.
عوامل مداخله‌گر و محدودیت‌های مطالعاتی
با اینکه برخی مطالعات این ارتباط‌ها را نشان داده‌اند، باید در تفسیر نتایج احتیاط کرد:
- بسیاری از مطالعات موجود از نوع مشاهده‌ای (Observational) هستند و نمی‌توانند رابطهٔ علّی (Cause and Effect) را قطعی نشان دهند.
- احتمال پنهان‌ماندن متغیرهای مداخله‌گر (مثل مصرف سیگار، سابقه خانوادگی آسم، تغذیه مادر و…) وجود دارد.
- ممکن است مصرف دارو نشان‌دهندهٔ وجود بیماری یا عفونتی باشد که خود آن بیماری عامل افزایش خطر آسم است، نه دارو.
نکات بالینی برای مادران باردار
- هیچ دارویی نباید بدون مشورت با پزشک در دوران بارداری مصرف شود.
- در صورت نیاز به مصرف دارو (مثلاً برای کنترل تب یا عفونت)، مزایا و مضرات باید توسط پزشک سنجیده شود.
- پیشگیری از بیماری‌های قابل‌پیشگیری مانند آنفلوآنزا از طریق واکسیناسیون می‌تواند نیاز به مصرف دارو را کاهش دهد.
- تغذیه سالم، هوای پاک، اجتناب از سیگار و کاهش استرس مادر نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بیماری‌های تنفسی نوزاد دارد.
نتیجه‌گیری
گرچه هنوز نمی‌توان به طور قطعی گفت که مصرف برخی داروها در دوران بارداری «مستقیماً» موجب بروز آسم در کودکان می‌شود، اما شواهد موجود حاکی از آن است که برخی داروها مانند استامینوفن، آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد اسید معده ممکن است با افزایش خطر آسم در ارتباط باشند. در نتیجه، آگاهی مادران و همکاری نزدیک آن‌ها با پزشکان در دوران بارداری اهمیت حیاتی دارد.
