ویروس اچ پی وی (HPV) و ایجاد سرطان

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین ویروس‌های عفونی مقاربتی در دنیاست که می‌تواند موجب ایجاد تغییرات سلولی و در نهایت سرطان شود. این ویروس بیش از ۱۰۰ نوع مختلف دارد که برخی از آن‌ها می‌توانند به عفونت‌های مزمن و سرطان‌های مختلف، از جمله سرطان دهانه رحم، مقعد، حلق، آلت تناسلی و سایر نواحی بدن منجر شوند. در این مقاله از سایت دکتر ابوئی، به نقش ویروس اچ پی وی در سرطان‌زا بودن و نحوه مهار دو پروتئین مهم پی ۵۳ (p53) و رتینوپلاستوما (Rb) در این روند پرداخته می‌شود و همچنین بر اهمیت واکسیناسیون در پیشگیری از این سرطان‌ها تأکید خواهد شد.

نقش ویروس HPV در ایجاد سرطان

ویروس اچ پی وی می‌تواند در برخی از موارد باعث تغییرات در DNA سلول‌های آلوده شود. نوعی از ویروس اچ پی وی که به آن «نوع پرخطر» گفته می‌شود (مثل HPV-16 و HPV-18)، می‌تواند در طول زمان با ایجاد تغییرات در ژن‌های سلولی، موجب تکثیر غیرطبیعی سلول‌ها و در نهایت منجر به ایجاد سرطان شود. این ویروس به‌ویژه با مهار دو پروتئین کلیدی، p53 و Rb، در فرایندهای تکثیر سلولی و کنترل رشد غیرقابل کنترل سلول‌ها دخالت می‌کند.

مهار پی ۵۳ (p53) توسط ویروس HPV

پروتئین p53 که به عنوان “نگهبان ژنوم” شناخته می‌شود، مسئول کنترل روند ترمیم DNA و ایستادگی در برابر رشد سلولی غیرطبیعی است. در شرایط عادی، این پروتئین از تکثیر سلول‌های آسیب‌دیده جلوگیری می‌کند و در صورت وجود آسیب به DNA، سلول را به مرگ برنامه‌ریزی شده (آپاپتوز) می‌فرستد. اما برخی از انواع ویروس HPV، به ویژه نوع ۱۶ و ۱۸، با تولید پروتئین‌های E6 و E7 می‌توانند این پروتئین را غیرفعال کنند.

پروتئین E6 که توسط ویروس HPV تولید می‌شود، پروتئین p53 را به گونه‌ای تغییر می‌دهد که دیگر قادر به عمل به عنوان نگهبان ژنوم نباشد. این تغییر باعث می‌شود که سلول‌های آسیب‌دیده به‌طور غیرطبیعی تقسیم شوند و احتمال بروز سرطان افزایش یابد.

مهار رتینوپلاستوما (Rb) توسط ویروس HPV

پروتئین Rb نیز یکی دیگر از پروتئین‌های مهم در کنترل رشد سلولی است که به‌طور معمول از تکثیر سلول‌های آسیب‌دیده جلوگیری می‌کند. در حالت عادی، پروتئین Rb از تقسیم سلولی غیرمجاز و بی‌رویه جلوگیری می‌کند. با این حال، ویروس HPV پروتئین E7 خود را تولید می‌کند که می‌تواند به پروتئین Rb متصل شود و آن را غیرفعال کند. این عمل سبب می‌شود که سلول‌های آلوده به ویروس HPV بدون محدودیت و به‌طور غیرقابل کنترل تقسیم شوند.

اهمیت واکسیناسیون در پیشگیری از سرطان‌های ناشی از HPV

از آنجایی که ویروس HPV عامل بسیاری از سرطان‌ها، به‌ویژه سرطان دهانه رحم، است، واکسیناسیون علیه این ویروس می‌تواند یک اقدام پیشگیرانه مهم در کاهش شیوع این نوع سرطان‌ها باشد. واکسن‌های HPV، مانند واکسن‌های گارداسیل و سرواریکس، قادرند از ابتلا به انواع پرخطر ویروس HPV که می‌توانند منجر به سرطان شوند جلوگیری کنند.

این واکسن‌ها به‌ویژه در سنین نوجوانی و پیش از شروع فعالیت جنسی توصیه می‌شوند تا از بروز عفونت‌های ویروسی در بدن پیشگیری کرده و خطر ابتلا به سرطان‌های ناشی از HPV را کاهش دهند. همچنین این واکسن‌ها برای مردان و زنان قابل استفاده هستند.

شیوع ویروس HPV در جهان

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های مقاربتی در جهان است. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از افراد فعال جنسی در طول زندگی خود حداقل به یک نوع از ویروس HPV مبتلا می‌شوند. این ویروس می‌تواند موجب بروز تغییرات سلولی در نواحی مختلف بدن مانند دهانه رحم، آلت تناسلی، مقعد و حتی دهان و گلو شود. انواع خاصی از HPV، که به نام “نوع‌های پرخطر” شناخته می‌شوند، می‌توانند موجب سرطان‌هایی مانند سرطان دهانه رحم، سرطان مقعد و سرطان‌های سر و گردن شوند.

به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، شیوع HPV به دلیل دسترسی محدود به خدمات بهداشتی و عدم آگاهی عمومی بیشتر است. واکسیناسیون علیه HPV یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به این ویروس و کاهش خطر ابتلا به سرطان‌های ناشی از آن است. واکسن‌های موجود در بازار می‌توانند از ابتلا به انواع پرخطر HPV که موجب سرطان می‌شوند، جلوگیری کنند و این امر به طور قابل توجهی در کاهش میزان شیوع و عوارض جانبی این ویروس در دنیا موثر است.

نتیجه‌گیری

ویروس HPV یک عامل خطرناک برای ایجاد سرطان‌های مختلف است، اما واکسیناسیون به عنوان یک روش پیشگیرانه می‌تواند به‌طور چشمگیری خطر ابتلا به این بیماری‌ها را کاهش دهد. مهار پروتئین‌های p53 و Rb توسط این ویروس می‌تواند باعث رشد غیرقابل کنترل سلول‌ها شود، اما با استفاده از واکسن HPV می‌توان از ابتلا به انواع خطرناک این ویروس جلوگیری کرد.