Book Appointment Now
بررسی تفاوت CFC و HFA در داروهای استنشاقی
بیماری‌های تنفسی نظیر آسم و بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) نیاز به درمان‌های موضعی سریع و مؤثر دارند. استنشاق‌کننده‌ها یا همان اسپری‌های استنشاقی یکی از پرکاربردترین روش‌های دارورسانی در این بیماران هستند. در میان استنشاق‌کننده‌ها، دو دسته اصلی یعنی MDI (Metered Dose Inhaler) و DPI (Dry Powder Inhaler) بیشترین کاربرد را دارند. در این مقاله از سایت دکتر ابوئی به بررسی تفاوت میان CFC (کلروفلوئوروکربن‌ها) و HFA (هیدروفلوئوروآلکان‌ها) به‌عنوان گازهای پیشران در اسپری‌های MDI می‌پردازیم، اثرات زیست‌محیطی آن‌ها را تحلیل می‌کنیم و در پایان مقایسه‌ای میان MDI و DPI از منظر سلامت و محیط زیست خواهیم داشت.
تاریخچه استفاده از CFC و HFA
در گذشته، اسپری‌های استنشاقی عمدتاً با استفاده از CFC به‌عنوان پیشران طراحی می‌شدند. CFCها ترکیبات شیمیایی پایداری هستند که در دهه ۱۹۳۰ معرفی شدند و به‌سرعت در صنایع مختلف، از جمله تولید آئروسل‌ها، تهویه مطبوع و یخچال‌ها، به‌کار گرفته شدند.
اما در دهه ۱۹۷۰ مشخص شد که CFCها پس از آزاد شدن به جو، به لایه ازن آسیب می‌رسانند. این ترکیبات در استراتوسفر تجزیه می‌شوند و اتم‌های کلر آزادشده باعث تخریب مولکول‌های ازن می‌شوند. تخریب لایه ازن منجر به افزایش نفوذ پرتوهای فرابنفش خورشید به سطح زمین و افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست، آب‌مروارید و آسیب به اکوسیستم‌های حساس می‌شود.
در پی این نگرانی‌ها، پروتکل مونترال در سال ۱۹۸۷ امضا شد و کشورها به حذف تدریجی CFCها متعهد شدند. در صنعت داروسازی، جایگزینی CFCها با HFAها به‌عنوان پیشران‌های بی‌خطرتر آغاز شد.
تفاوت CFC و HFA
جهت مشاهده بهتر جدول در تلفن همراه خود، آن را در حالت افقی نگه دارید.
| ویژگی | CFC | HFA |
|---|---|---|
| ساختار شیمیایی | کلروفلوروکربن | هیدروفلوئوروآلکان |
| اثر بر لایه ازن | مخرب | بدون اثر تخریبی |
| پایداری در جو | بالا | نسبتاً کمتر |
| استفاده در اسپری‌های دارویی | قبلاً رایج | جایگزین مدرن |
| اثرات زیست‌محیطی | تخریب ازن + گرمایش جهانی | فقط گرمایش جهانی (کمتر) |
HFAها مانند HFA-134a و HFA-227 به‌تدریج در اسپری‌های استنشاقی مورد استفاده قرار گرفتند و نه‌تنها اثر تخریبی بر لایه ازن ندارند، بلکه از لحاظ فارماکوکینتیک و توزیع دارو نیز مزایایی نسبت به CFC دارند.
MDI در برابر DPI: کدام بهتر است؟
MDI (اسپری دوزسنجی شده)
- نیاز به هماهنگی در دم و فشردن اسپری
- استفاده از پیشران (HFA)
- مناسب برای حمل و نقل
- ارزان‌تر و در دسترس‌تر
DPI (استنشاق‌کننده پودری خشک)
- فعال‌سازی توسط تنفس بیمار
- فاقد پیشران
- حساس به رطوبت
- گران‌تر ولی زیست‌سازگارتر
تفاوت زیست‌محیطی MDI و DPI
از آن‌جا که MDIها حتی با HFA هنوز از پیشران‌های گازی استفاده می‌کنند، دارای ردپای کربنی بالاتری هستند. مطالعات نشان می‌دهند که یک MDI می‌تواند تا ۵۰۰ گرم CO₂ معادل در هر اسپری آزاد کند، در حالی که DPIها تقریباً فاقد هرگونه گاز گلخانه‌ای هستند.
بنابراین از دیدگاه زیست‌محیطی، DPI گزینه‌ای پایدارتر و سازگارتر با محیط‌زیست است.
جهت دریافت نوبت مطب دکتر ابوئی اینجا کلیک کنید
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
با پیشرفت علم و افزایش نگرانی‌ها درباره تغییرات اقلیمی، استفاده از تکنولوژی‌هایی که کمترین اثر منفی را بر محیط زیست دارند، اهمیت زیادی دارد. در این راستا:
- جایگزینی CFC با HFA در اسپری‌های استنشاقی، گامی مهم در حفاظت از لایه ازن بوده است.
- با وجود مزایای HFA، این ترکیبات هنوز گازهای گلخانه‌ای هستند و در نتیجه تأثیراتی بر گرمایش زمین دارند.
- DPIها، با عدم نیاز به پیشران، از منظر محیط‌زیست گزینه بهتری هستند، اگرچه استفاده از آن‌ها ممکن است برای برخی بیماران دشوارتر باشد.
با توجه به این موارد، توصیه می‌شود که سیاست‌گذاران، پزشکان و تولیدکنندگان در جهت ترویج استفاده از DPIها گام بردارند، در عین حال که برای بیمارانی که به MDI نیاز دارند، نسخه‌هایی با کمترین اثر کربنی (مثلاً MDI با HFA-152a که اثرات گلخانه‌ای کمتری دارد) تجویز گردد.
