بیماری بهجت، یک بیماری التهابی مزمن و نادر است که باعث التهاب عروق خونی در سراسر بدن می‌شود. این بیماری معمولاً با علائم متعددی از جمله زخم‌های دهانی، زخم‌های تناسلی، مشکلات چشمی، و سایر علائم سیستمیک بروز می‌کند. نام این بیماری برگرفته از نام پزشک ترک، دکتر حسین بهجت است که نخستین بار در سال ۱۹۳۷ این بیماری را معرفی کرد. در این مقاله از سایت دکتر ابوئی به بررسی این موضوع میپردازیم. در ادامه همراه ما باشید.
تعریف بیماری بهجت
بیماری بهجت یک اختلال التهابی عروقی سیستمیک است که عمدتاً باعث ایجاد التهاب در رگ‌های کوچک و متوسط در سراسر بدن می‌شود. این التهاب موجب بروز زخم‌ها و ضایعات متعددی در پوست، مخاط، چشم‌ها و دیگر اندام‌ها می‌شود. بیماری بهجت جزء بیماری‌های واسطه‌ای (اتوایمیون) دسته‌بندی می‌شود، اگرچه علت دقیق آن هنوز مشخص نیست.
شیوع و عوامل خطر
- شیوع:
بیماری بهجت بیشتر در کشورهای واقع در «مسیر ابریشم» (از شرق آسیا تا مدیترانه) شایع است. در کشورهایی مثل ترکیه، ایران، ژاپن و کره شیوع بیشتری دارد و نسبت ابتلا در مردان و زنان متفاوت است؛ معمولاً مردان با شدت بیشتری درگیر می‌شوند. - سن شروع:
معمولاً در افراد ۲۰ تا ۴۰ ساله شروع می‌شود، هرچند ممکن است در کودکان و سالمندان نیز دیده شود. - عوامل ژنتیکی و محیطی:
وجود ژن HLA-B51 با افزایش خطر ابتلا به بیماری مرتبط است. همچنین عوامل محیطی مانند عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی ممکن است محرک بیماری باشند.
علائم و نشانه‌ها
بیماری بهجت طیف وسیعی از علائم دارد که به تدریج یا ناگهانی ظاهر می‌شوند. مهم‌ترین این علائم عبارتند از:
زخم‌های دهانی
- یکی از بارزترین علائم بیماری بهجت است. این زخم‌ها معمولاً دردناک بوده و به طور مکرر در دهان ظاهر می‌شوند.
زخم‌های تناسلی
- مشابه زخم‌های دهانی، در نواحی تناسلی ایجاد می‌شوند و باعث درد و ناراحتی می‌شوند.
مشکلات چشمی
- التهاب چشم‌ها (یوئیت)، کاهش بینایی، قرمزی و درد چشم از علائم مهم است. اگر درمان نشود ممکن است منجر به کوری شود.
ضایعات پوستی
- جوش‌ها، کهیر، التهاب عروق پوستی (واسکولیت) و زخم‌های مشابه آکنه در پوست ایجاد می‌شود.
علائم مفصلی
- درد، تورم و التهاب مفاصل (آرتریت) شایع است، به ویژه در زانوها و مچ‌ها.
مشکلات عروقی و عصبی
- در موارد شدیدتر ممکن است عروق بزرگ‌تر مانند شریان‌ها و وریدها گرفتار شوند، که ممکن است باعث لخته شدن خون، آنوریسم یا مشکلات عصبی شود.
تشخیص
تشخیص بیماری بهجت چالش‌برانگیز است زیرا علائم آن مشابه بیماری‌های دیگری است. تاکنون تست اختصاصی یا آزمایش خونی مشخصی برای تشخیص قطعی بیماری وجود ندارد.
معیارهای تشخیص:
معیارهای تشخیص معمولاً بر اساس بروز علائم بالینی و رد سایر بیماری‌ها است. طبق معیار بین‌المللی ۲۰۱۴، وجود زخم‌های دهانی به علاوه حداقل دو علامت زیر ضروری است:
- زخم‌های تناسلی
- التهاب چشمی
- ضایعات پوستی
- تست پاترج (ایجاد زخم پس از سوزن زدن به پوست)
آشنایی با آزمایشگاه رادمان فردیس
علل بیماری
علت دقیق بیماری بهجت مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی، ایمنی و محیطی در ایجاد آن نقش دارند:
- ژنتیک:
وجود ژن HLA-B51 احتمال بروز بیماری را افزایش می‌دهد. - سیستم ایمنی:
اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن که منجر به حمله خودایمنی به رگ‌های خونی می‌شود. - عوامل محیطی:
عفونت‌ها ممکن است محرک شروع بیماری باشند.
درمان بیماری بهجت
در حال حاضر درمان قطعی برای بیماری بهجت وجود ندارد، اما درمان‌های موجود با هدف کاهش التهاب، کنترل علائم و جلوگیری از عوارض به کار می‌روند.
داروهای رایج:
- کورتیکواستروئیدها:
برای کاهش التهاب شدید. - داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی:
مانند آزاتیوپرین، سیکلوفسفامید، و متوترکسات. - داروهای بیولوژیک:
مانند اینترلوکین-۱، اینترلوکین-۶، و TNF-آلفا بلاکرها در موارد مقاوم. - داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs):
برای کاهش درد و التهاب مفاصل.
عوارض بیماری بهجت
- کوری (در صورت عدم درمان مشکلات چشمی)
- ترومبوز عروقی
- نارسایی اعضا در اثر التهاب مزمن
- مشکلات روانی ناشی از درد و علائم مزمن
زندگی با بیماری بهجت
بیماری بهجت یک بیماری مزمن است و نیاز به مراقبت‌های طولانی مدت دارد. پیروی از درمان، مراجعه منظم به پزشک و کنترل استرس نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی دارند. همچنین درمان‌های حمایتی و مشاوره روانی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
نتیجه‌گیری
بیماری بهجت یک بیماری پیچیده و چند سیستمی است که نیازمند تشخیص سریع و درمان به موقع است. با توجه به ماهیت التهابی و سیستمیک بیماری، تیم مراقبت پزشکی متشکل از متخصصان مختلف (پوست، چشم، روماتولوژی و…) برای مدیریت موثر بیماری ضروری است. افزایش آگاهی درباره این بیماری می‌تواند به بهبود روند درمان و کاهش عوارض کمک کند.